اپل چند روز پیش سری آیفون 14 را در حالی معرفی کرد که دیگر قرار نیست در بازار آمریکا شکاف سیم کارت داشته باشند. این خانواده در عوض از eSIM استفاده خواهد کرد. حالا در این مقاله می‌خواهیم ببینیم سیم کارت الکترونیکی یا eSIM چیست و می‌تواند چه مزایا و معایبی داشته باشد.
همه ما به نحوی سیم کارت‌ها را می‌شناسیم و با آن‌ها کار کرده‌ایم. سیم کارت یک مدار مجتمع کوچک است که داخل گوشی قرار می‌گیرد و اجازه می‌دهد تا از خدمات اپراتورهای همراه استفاده کنید. این قطعه اگرچه بسیار کوچک به نظر می‌رسد، اما برای همه گوشی‌های امروزی ضروری به حساب می‌آید. SIM در واقع مخفف واحد شناساننده مشترک است که در چهار اندازه کامل، مینی، میکرو و نانو در بازار وجود دارد. سیم کارت‌ها رفته‌رفته کوچک‌تر شدند و حالا به سمت نسل بعدی خود حرکت می‌کنند، جایی که دیگر نیازی به کارت فیزیکی نیست.
eSIM یا سیم کارت الکترونیکی چیست؟
سیم کارت الکترونیکی به‌صورت پیش‌فرض در داخل گوشی قرار دارد و هرگز آن را نمی‌بینید. این فناوری از چند سال پیش در ساعت‌های هوشمند و برخی تبلت‌ها وجود داشت. در واقع eSIM اولین بار در سال 2016 معرفی شد و سامسونگ Gear S2 Classic 3G اولین دستگاهی بود که از آن استفاده کرد. اپل هم اولین بار در ماه سپتامبر 2017 در اپل واچ سری 3 به سراغ این فناوری رفت.
سیم کارت الکترونیکی (که می‌توان به نوعی به آن سیم‌کارت توکار هم گفت) نیاز به نصب سیم کارت‌های فیزیکی را که در واقع مدارهای مجتمع خارجی هستند، حذف می‌کند. این مدارها در عوض در داخل خود دستگاه کار گذاشته می‌شوند. این فناوری به کاربران اجازه می‌دهد انعطاف‌پذیری بیشتری برای جابه‌جا شدن بین اپراتورها داشته باشند. در واقع، کاربر به راحتی می‌تواند به بخش تنظیمات دستگاه برود و اپراتور دیگری را انتخاب کند. البته که برای استفاده از خدمات هر اپراتور باید در آن‌ها ثبت‌نام کرده باشید.
استفاده از eSIM چه مزایایی دارد؟
مهم‌ترین آن‌ها سهولت در جابه‌جا شدن بین اپراتورهاست. برای مثال فرض کنید از اپراتور الف استفاده می‌کنید و از پوشش یا پایداری شبکه آن خسته شده‌اید. با این قابلیت به راحتی می‌توانید در عرض چند دقیقه به اپراتور بعدی وصل شوید و از خدمات آن استفاده کنید. این مسئله به‌خصوص در مناطقی به کار می‌آید که پوشش شبکه همه اپراتورها کامل نیست و کاربران می‌توانند با تهیه طرح‌های ارتباطی اپراتورهای مختلف هر زمان که از شبکه یک اپراتور خارج شدند، به راحتی به شبکه اپراتور بعدی وصل شوند.
مزیت بعدی موضوع حمایت از محیط‌زیست است. سالانه سیم کارت‌های زیادی دور انداخته می‌شوند که در مقیاس گسترده زباله‌های زیادی را به وجود می‌آورند. به‌علاوه، اپراتورها هم می‌توانند از شر هزینه‌های تولید این قطعات و حمل و نقل آن‌ها خلاص شوند و خدمات خود را به‌صورت الکترونیکی ارائه کنند.
از سوی دیگر، حذف شکاف سیم کارت می‌تواند توانایی دستگاه‌ها برای ایستادگی در برابر آب و گردوغبار را افزایش دهد.
استفاده از eSIM چه معایبی دارد؟
با توجه به عدم دسترسی سخت‌افزاری به سیم کارت فیزیکی، ممکن است بحث محدودیت دستگاه‌ها در استفاده از اپراتورهای خاص تشدید شود. به عبارت دیگر، ممکن است محصولات بیشتری با منحصرا برای اتصال به شبکه‌های مخابراتی خاص عرضه شوند و هر کدام صرفا قابلیت ارتباط با یک اپراتور را داشته باشند.
احتمالا باید با ذخیره‌سازی شماره تلفن‌ها روی سیم کارت خداحافظی کنیم. اگرچه امروزه با توسعه اینترنت و خدمات آنلاین، اکثر کاربران اطلاعات خود را در فضای ابری ذخیره می‌کنند. اما آن دسته از کاربران که مخاطبان خود را روی سیم کارت ذخیره می‌کردند و با جابه‌جا کردن سیم کارت همچنان به شماره‌های خود دسترسی داشتند، احتمالا از این قابلیت محروم خواهند شد.
با وجود مزایایی که این فناوری برای اپراتورها به دنبال دارد، آسان‌تر شدن فرآیند جابه‌جایی کاربران بین شرکت‌های مختلف برای آن‌ها مطلوب نیست. البته این ویژگی به همان نسبت که می‌تواند موجب از دست رفتن کاربران یک اپراتور شود، می‌تواند به جذب کاربران جدید برای آن‌ها کمک کند.
چه دستگاه‌هایی از eSIM پشتیبانی می‌کنند؟
اکثر گوشی‌های پرچمدار امروزی با این ویژگی عرضه شده‌اند، اما خیلی‌ها هنوز روی این قابلیت مانور تبلیغاتی نداده‌اند. اپل از سال 2018 با سری آیفون XS به بعد پشتیبانی از این فناوری را به گوشی‌هایش اضافه کرد.
سامسونگ از سال 2020 و با سری گلکسی S20 تصمیم گرفت که پشتیبانی از eSIM را به تلفن‌های خود بیاورد. گوگل هم از همان ابتدا یعنی در سال 2017 که اولین پیکسل خود را معرفی کرد، از سازگاری با eSIM خبر داد و تقریبا همه گوشی‌های این شرکت از آن زمان تاکنون eSIM داشته‌اند.
در دنیای تبلت‌ها و ساعت‌های هوشمند، همان‌طور که گفتیم ابتدا سامسونگ Gear S2 Classic 3G از این ویژگی پشتیبانی کرد. حالا اکثر ساعت‌هایی که با قابلیت ارتباط به شبکه‌های سلولی عرضه می‌شوند، eSIM دارند. این مسئله بیشتر به خاطر اندازه ساعت‌ها رعایت شده، چون این محصولات فضای کافی برای پشتیبانی از سیم کارت فیزیکی ندارند.
در میان ساعت‌های کوپرتینویی‌ها اپل واچ سری 8، اپل واچ SE و اپل واچ اولترا از این ویژگی بهره می‌برند. در دنیای سامسونگ هم گلکسی واچ 5 و 5 پرو به این قابلیت دسترسی دارند.
در میان تبلت‌ها، همه آیپدهای پرو که از سال 2018 به بعد معرفی شده‌اند، می‌توانند از سیم کارت الکترونیکی استفاده کنند.
وضعیت eSIM در ایران چگونه است؟
متاسفانه فعلا هیچ‌کدام از اپراتورهای داخلی کشور به‌طور رسمی و عمومی از فناوری سیم کارت الکترونیکی پشتیبانی نمی‌کنند. ایرانسل پیش‌تر به‌صورت آزمایشی سرویس eSIM را در شبکه خود راه‌اندازی کرده بود اما مشخص نیست که سرانجام این سرویس به کجا رسیده و آیا این شرکت برنامه‌ای برای عرضه همگانی آن دارد یا خیر.
از آن سو، همراه اول نیز تاکنون اطلاعاتی را درباره حرکت به سمت استفاده از eSIM و عرضه این خدمات به کاربران خود منتشر نکرده است. در نتیجه، نمی‌توان گفت که این فناوری تا چند وقت دیگر در ایران قابل استفاده خواهد بود.
آیا آینده متعلق به eSIM است؟
بله، به نظر می‌رسد که آینده واقعا متعلق به سیم کارت‌های الکترونیکی است. اما این جهش کمی زمان خواهد برد. دنیا در حرکت از سیم کارت‌های میکرو به نانو هم چند سالی زمان نیاز داشت، و مطمئنا این‌جا زمان بیشتری می‌خواهد تا بتواند کاربران را به این سمت سوق بدهد.
با این حال، حمایت اپل از eSIM اتفاق مهمی است که نه تنها می‌تواند باعث حرکت سریع‌تر اپراتور در این زمینه شود، بلکه سایر شرکت‌های تولیدکننده تلفن‌های هوشمند را به ارائه پشتیبانی از این فناوری وادار کند. این برندها نشان داده‌اند که معمولا در اتخاذ چنین تصمیماتی پیرو اپل هستند؛ همان‌طور که در زمینه حذف جک هدفون و آداپتور شارژر چنین کاری انجام دادند.
البته بسیاری از شرکت‌ها در محصولات خود از eSIM پشتیبانی می‌کنند، اما باید دید که آیا مثل اپل خیلی زود محصولاتشان را فقط در همین مدل‌ها به بازار می‌فرستند یا نه. آن‌چه اهمیت دارد این است که اپراتورها اقدامات سریع‌تری در این باره انجام دهند و خود را با جدیدترین ترند بازار موبایل هماهنگ کنند.